ALES SINAVI

11.12.2012 Pazar günü ALES yani Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı yapıldı. Önceden ismi LES olan sınav şimdi ALES adı altında yapılmaktadır. Sınava yüksek öğretim kurumlarında öğretim görevlisi, araştırma görevlisi, okutman, çevirmen gibi kadrolara atanabilmek için bu sınava girip belirlenen barajı aşmaları, yeterli puan almaları gerekmektedir.Yurtdışına mecburi hizmet karşılığında gönderilen öğrencilerin, üniversitelerde yüksek lisans veya doktora yapmak isteyenlerin de yine bu sınava girmeleri gerekmektedir.

Son yıllarda özellikle bu sınava olan ilgi arttı. Nedeni; ilk akla gelen akademisyenlik yolunda ilerlemek olmakla birlikte yeni açılan üniversitelerde bulunan iş olanakları olabilir. Üniversite öğrencileri nerdeyse 1. Sınıftan itibaren ALES sınavına odaklanmaktadırlar. Akademisyenliğin iş bulmada rağbette olduğu bir zaman olmakla birlikte kendisini geliştirmek isteyen, diplomalarına özellik katmak isteyen gençlerin ilgi alanları olmuştur.

Üniversitelerde yüksek lisans yapabilmek için ALES sonucu oldukça önemlidir. ALES sonucu, diploma notu yani 4 yıl üniversite not ortalaması ve mülakatta alınan not adayların sıralamasını belirlemektedir. Bazen bu sınavlara ek bilim sınavı da yapılmaktadır. Üniversitelere yapılan başvurularda adayların sıralamaları yapılırken ALES de alınan not önem taşımaktadır. Üniversite senatolarının aldıkları karara göre bazı yerlerde yüksek lisans için ALES puanın %55 i, mezuniyet notunun %30 u,  mülakat notunun %10 u ve varsa yabancı dil puanın %5 i alınarak başvurularda sıralama yapılır. Bu yüzdelikler değişse dahi en büyük dilim ALES’e aittir.

Yurt dışında bu sınavın eş değeri GRE (Graduate Record Examination) denilen sınavdır. GRE Amerika, Türkiye ve diğer ülkelerde İngilizce eğitim veren üniversitelerde yüksek lisans ile  doktora yapmak için girilmesi gereken sınavdır. GRE sınavı bilgisayar başında yapılır. Ancak bazı ülkelerde sınırlı tarihlerde kağıt üzerinde yapılmaktadır. Bilgisayarlı sınavda kağıt kalem yoktur. Yılda 5 defa girme şansı vardır. Randevu sistemiyle alınan gün ve saatte sınav yapılır. Sınavda sorular üç bölümden oluşur. Sözel bölüm, matematik bölümü ve mantık bölümüdür. Bilgisayarda yapılan sınavda doğru cevap verdikçe takip eden sorular zorlaşır. Yanlış cevap verdikçe gelen sorular basitleşir. Böylece aday kendi durumunu orada tahmin edebilir. Tabii ki bu uygulamanın kötü yanı olabilir. Aday yanlış cevap verdiğini anladıkça demoralize olur ve başarısını düşürebilir. Bu sınav şekli bireysel sınav gibidir. Her adayı takip eden bir kamera bulunmaktadır. Herkes ayrı bilgisayarda kulaklıklar takılı. Dışarıdan ses almamak için gerekli önlemler alınmış durumda.

Gelelim bizde ALES’in yapılma şekline. Yılda iki defa ÖSYM tarafından yapılmaktadır. En son geçen Pazar günü yani 11 Kasım 2012 Pazar günü yapıldı. Birkaç yıl önce her sınavda söylenen şaibe bu sınav için de söylenince, alınan önlemler artırıldı. ÖSYM’nin yaptığı sınavlardaki rutin önlemler bu sınavda da alındı. Keşke 10 yıl öncesinden bu sıkı kontrol yapılsaydı. Haksız yere başarı sağladım diyenlere engel olunabilinseydi. Cep telefonları ile yıllarca kopya çekildi ya da çektirildi. Ne oldu onlara? Yerine adam sokanlar “başarıyı elde ettim dediler” ne oldu onlara? Sınavlarda grup değiştirerek “başarı sağladım” diyenler ne oldu onlara? Say say her  yıl bir başka buluşla işlerini yoluna koyanlar şimdi vicdanen rahatlar mı bilinmez!

Geçmiş dönemlerde hileli yollarla bazı kişiler çok ayrıcalıklı konuma gelebildiler. Garibanlar ve dürüst olanlar ise her defasında belirli bir seviyeyi bir türlü geçemediler. Son değişiklikler ve alınan önlemler sayesinde sınav güvenliği oldukça artırıldı. Ama bu sistemin de açıklarını mutlaka bulanlar vardır. Adil bir sınav sisteminin oluşturulabilmesi için sınava giren adayların kendileri dürüst olmadıkları sürece, sadece dış tedbirlerle sınav güvenliğinin yüzde yüz sağlanamayacağı düşüncesindeyim.